Przedsięwzięcia wchodzące w skład wszystkich trzech Komponentów PODPOW należą do różnego rodzaju inwestycji hydrotechnicznych związanych z budową nowych i poprawą istniejących systemów ochrony przed powodzią w obrębie górnej części dorzecza Odry – w Kotlinie Kłodzkiej (Komponent 2), środkowej i dolnej części dorzecza Odry (Komponent 1) oraz górnej części dorzecza Wisły (Komponent 3).
W związku z tym wszystkie planowane do realizacji działania odznaczają się zbliżoną charakterystyką w kontekście potencjalnych oddziaływań na środowisko wynikających z cech obszarów realizacji przedsięwzięć. Zostały one opisane w Ramowym Planie Zarządzania Środowiskiem i Sprawami Społecznymi (ESMF) z dnia 1 kwietnia 2105 r. Końcowy dokument dostępny jest na stronach internetowych Banku Światowego i Biura Koordynacji Projektu. Wszystkie inwestycje zlokalizowane będą w obrębie dolin rzecznych obejmując strefą realizacji i oddziaływania poszczególne elementy środowiska w tych obszarach – najczęściej koryta rzek i w różnym zakresie tereny powiązane z nim funkcjonalnie bądź przestrzennie.
Analizując cechy poszczególnych przedsięwzięć, wyróżniono następujące rodzaje działań, które będę realizowane w ramach poszczególnych przedsięwzięć wchodzących w skład Komponentów:
- Modernizacja zbiorników retencyjnych (zapory czołowe, zapory boczne, urządzenia upustowo-przelewowe),
- Zmiana sposobu gospodarowania wodą na zbiorniku retencyjnym,
- Budowa i modernizacja wałów/bulwarów,
- Budowa polderów,
- Prace regulacyjne i utrzymaniowe w korytach i międzywalach naturalnych części wód, sztucznych lub silnie zmienionych części wód oraz rowach melioracyjnych,
- Modernizacja przepompowni,
- Przebudowa mostów,
- Rozbiórka budowli,
- Rozbiórka i przebudowa kolidujących elementów infrastruktury (np. odcinki sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, drogi i in.),
- Budowa i modernizacja elementów infrastruktury związanych z funkcjonowaniem żeglugi (ostrogi, infrastruktura postojowo-cumownicza oraz oznakowanie szlaku żeglugowego),
- Odbudowa i modernizacja budowli hydrotechnicznych (wrót samoczynnych, śluz i przepustów, jazów, stopni regulacyjnych).
Oddziaływania na środowisko generowane przez poszczególne rodzaje działań są zbliżone do siebie, co do sposobu i mechanizmów oddziaływania w ramach każdego z komponentów i zostały opisane w ESMF. Jednak w zależności od ich skali i lokalizacji mogą one różnić się, jeśli chodzi o ich istotność i prawdopodobieństwo wystąpienia. Na podstawie dostępnych, na obecnym etapie realizacji Projektu, dokumentacji oraz opierając się na wyróżnionych rodzajach działań, przeprowadzono dla każdego z Komponentów Projektu ramową ocenę oddziaływania na środowisko. Zaproponowano jednocześnie w Ramowym Planie Zarządzania Środowiskiem i Sprawami Społecznymi adekwatne środki minimalizujące i kompensujące negatywne oddziaływania oraz sposoby prowadzenia monitoringu środowiskowego w ramach każdego z Komponentów.
Dla poszczególnych zadań i działań inwestycyjnych, w trakcie przygotowania inwestycji do realizacji, są opracowywane również Plany Zarządzania Środowiskiem (PZŚ). Przy ich opracowaniu dla każdego z kontraktów na roboty, stosowane są zasady opisane w ESMF i przepisy polskiego prawa. Zatwierdzony i ogłoszony PZŚ staje się integralną częścią materiałów przetargowych (BD) i następnie Kontraktu na roboty.
Celem działań łagodzących jest przede wszystkim ochrona m.in. zasobów przyrody ożywionej, zdrowia i bezpieczeństwa ludzi, powierzchni ziemi, wód i gleb oraz jakości powietrza. Działania łagodzące różnią się w zależności od planowanej inwestycji, niemniej jednak zalicza się do nich między innymi takie obowiązki, jak:
- ograniczanie do niezbędnego minimum zajęć terenów oraz przekształcania powierzchni ziemi podczas wszelkiego typu prac,
- zapewnienie jak najmniej uciążliwych, oraz bezpiecznych dla mieszkańców, warunków dojazdu na teren budowy,
- zachowanie walorów przyrodniczych poza miejscami niezbędnymi do zajęcia na potrzeby realizacji inwestycji,
- zapobieganie wkraczaniu zwierząt w obszary robót,
- wykonanie jednorazowej inwentaryzacji przyrodniczej,
- ograniczenie przypadkowej śmiertelności zwierząt poprzez zabezpieczenie studzienek, wykopów, kolektorów, stawianie płotków herpetologicznych lub przenoszenie gatunków objętych ochroną poza obszary robót,
- oznakowanie granic siedlisk przyrodniczych,
- wskazanie warunków i dopuszczalnych terminów wycinki drzew i krzewów,
- opracowanie Planu gospodarowania odpadami,
- ograniczenie emisji spalin z maszyn i pojazdów,
- zapewnienie nadzoru archeologicznego,
- oraz zapewnienie nadzoru przyrodniczego w trakcie realizacji robót, w skład takiego zespołu przyrodników mogą wchodzić tacy eksperci jak: fitosocjolog, ichtiolog, herpetolog, entomolog, chiropterolog, ornitolog i teriolog.
Dla zapewnienia ww. standardów na realizowanych w ramach PODPOW inwestycjach prowadzony jest monitoring w okresie prowadzenia robót oraz monitoring przyrodniczy środowiska już w okresie eksploatacji urządzeń wodnych. Monitoring może polegać dla przykładu na prowadzeniu przez wskazany okres badań związanych z migracją ryb na wybranych odcinkach cieków. Może to być monitoring wizualny, dokumentacja fotograficzna, odłów ryb lub inne specjalistyczne metody określone w metodyce realizacji danego kontraktu.
1http://documents.worldbank.org/curated/en/2015/05/24552572/poland-odra-vistula-flood-management-project-environmental-social-management-framework
2https://www.odrapcu.pl/popdow_dokumenty.html
