Wisła

Wisła w liczbach

• 1047 km – całkowita długość rzeki Wisły
• 194 424 km² – powierzchnia  dorzecza 
• 75 – miejscowości leży nad Wisłą
• 55 – obszarów chronionych obejmuje Wisłę

Wisła jest pierwszą co do wielkości rzeką w Polsce. Jej długość wynosi 1 047 km i w całości znajduje się na terytorium Polski. Powierzchnia dorzecza Wisły obejmuje obszar 194 424 km² (w tym poza Polską 25 725 km²). Źródła rzeki znajdują się w Beskidzie Śląskim, na zachodnim stoku Baraniej Góry, na wysokości 1 106 m n.p.m. Wisła uchodzi do Morza Bałtyckiego w rejonie Zatoki Gdańskiej tworząc deltę zwaną Żuławami (ok. 50 km od ujścia rozdziela się na dwa nurty (drugi to Nogat).

Największymi lewobrzeżnymi dopływami Wisły są: Nida, Kamienna, Pilica, Bzura, Brda, Wda.
Największe prawobrzeżne dopływy to: Raba, Dunajec, Wisłoka, San, Wieprz, Narew, Wkra, Drwęca.

Królowa polskich rzek ma około 20 tys. lat. Powstała w plejstocenie, gdy wielki lądolód, cofając się przez tereny dzisiejszego Mazowsza, zatrzymał się. Ocieplenie klimatu spowodowało, że olbrzymie masy wody z południa popłynęły pradoliną Wisły przez dzisiejsze Niemcy do Morza Północnego. Koryto pra-Wisły miało 18-20 km szerokości. Dopiero roztopienie się lądolodu skandynawskiego i powstanie Morza Bałtyckiego, przekierowało pra-Wisłę do nowego zlewiska¹. Dzisiejsza Wisła ma w najszerszym miejscu 1,5 km. Jest najdłuższą rzeką uchodzącą do Bałtyku i jest jedną z ostatnich „dzikich” rzek w Europie.

Powszechnym zjawiskiem na Wiśle są wezbrania wód, prowadzące niejednokrotnie do wystąpienia powodzi w dolinie Wisły. Powodzie w górnym biegu pojawiają się najczęściej w lipcu (wynik ulewnych deszczów w górach), w środkowym i dolnym — w marcu (spowodowane głównie spływem wód roztopowych w niżowej części dorzecza). Zjawiska lodowe występują na Wiśle już w 3. dekadzie listopada, najwcześniej na odcinku między ujściem Narwi i Drwęcy, najpóźniej w górnym biegu; powyżej Warszawy, w okolicach Góry Kalwarii częste zatory śryżowe; pokrywa lodowa pojawia się zwykle w 2. połowie stycznia, a zanika pod koniec lutego; proces uwalniania od lodu postępuje z południowego zachodu na północny wschód, co powoduje zatory lodowe i związane z nimi powodzie w dolnym biegu rzeki. Corocznie Wisła odprowadza do Zatoki Gdańskiej ok. 2,2 mln m3 rumowiska rzecznego, w czasie powodzi kilkakrotnie więcej. 

Na obszarze dorzecza Wisły znajduje się wiele kompleksów leśnych, rzeka przepływa też przez różne obszary chronione obejmujące: obszary specjalnej ochrony ptaków, specjalne obszary ochrony siedlisk, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu. To niezwykły zespół ekosystemów. W skali naszego kraju dorzecze Wisły zajmuje 2/3 powierzchni. Wyróżnia ją natomiast to, że ma bardzo rozgałęzione koryto. Do tego dochodzi szereg rozmaitych wysp i wysepek, a także piaszczyste łachy i starorzecza.

Teren objęty Projektem Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry i Wisły obejmuję dolinę Wisły pomiędzy od źródeł do wodowskazu w Zawichoście (w km 287+600). Wzdłuż tego odcinka rzeki położone są m.in. miasta Wisła, Czechowice-Dziedzice, Bieruń, Oświęcim, Kraków, Tarnobrzeg, Sandomierz oraz mniejsze miejscowości i wsie.