Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły (POPDOW), podobnie jak Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry, jest realizowany przy pomocy międzynarodowych instytucji finansowych, w tym Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy) oraz Banku Rozwoju Rady Europy, jak również przy wsparciu środków z Funduszu Spójności oraz budżetu państwa. Całkowity koszt Projektu ustalony został w 2015 roku na ok. 1 202 miliony euro. Kwota ta może się zmienić, gdyż dopiero końcowe rozliczenie Projektu określi jego docelową wartość.
Cel projektu
Celem Projektu OPDOW jest poprawa ochrony przed powodzią dla osób mieszkających w wybranych obszarach dorzecza Odry i dorzecza górnej Wisły oraz wzmocnienie zdolności instytucjonalnych administracji publicznej do bardziej skutecznego ograniczania skutków powodzi. W wyniku realizacji Projektu powstanie infrastruktura zarządzania powodziowego wraz z powiązanymi z nią środkami technicznymi w trzech wyodrębnionych obszarach Polski: (1) dorzecze Środkowej i Dolnej Odry; (2) Kotlina Kłodzka (dorzecze Nysy Kłodzkiej) oraz (3) dorzecze Górnej Wisły. Przyczyni się on także do zdobywania kolejnych praktycznych doświadczeń wynikających z obowiązku wdrożenia przepisów Ramowej Dyrektywy Wodnej i Dyrektywy Powodziowej. Dzięki dalszemu rozwojowi systemu monitoringu i ostrzegania kraju oraz budowie matematycznych modeli symulacyjnych, które będą w stanie lepiej informować o zagrożeniu powodziowym, Projekt zapewni dalsze wzmocnienie krajowego systemu prognozowania powodzi i zdolności operacyjne służb, szczególnie w Polsce południowej i zachodniej.
Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły składa się z 5 komponentów:
Komponent 1
Ochrona przeciwpowodziowa Środkowej i Dolnej Odry
Celem tego Komponentu jest wzmocnienie ochrony przed powodzią miast i miejscowości wzdłuż Środkowej i Dolnej Odry, w tym Szczecina, Słubic, Gryfina i innych mniejszych miast przed letnimi i zimowymi powodziami. Zadania inwestycyjne obejmą budowę i rozbudowę wałów przeciwpowodziowych i innych zabezpieczeń brzegu (umocnienia, mury oporowe itp.), pogłębienie koryta Odry oraz kanałów i portu w Szczecinie, prace regulacyjne, przebudowę, odbudowę i budowę ostróg i tam podłużnych, odtworzenie zakoli i zabezpieczenie brzegów. Aby ułatwić bezpieczne przejście lodołamaczy w celu prowadzenia akcji lodołamania, niezbędna jest też przebudowa mostów oraz rozbudowa infrastruktury postojowo-cumowniczej. Najważniejszym i największym miastem w bezpośrednim obszarze realizacji Komponentu 1 jest Szczecin, pełniący funkcje ośrodka gospodarczego i administracyjnego w skali regionu.
Komponent 2
Ochrona przeciwpowodziowa Kotliny Kłodzkiej
Komponent 2 ma na celu ochronę przed powodzią Kłodzka i innych mniejszych miast i miejscowości Kotliny Kłodzkiej, aż do Barda położonego na wlocie od strony Wrocławia do Kotliny. Komponent ten obejmuje budowę czterech średniej wielkości suchych zbiorników przeciwpowodziowych (ochrona czynna), budowę i modernizację wałów oraz przebudowę koryt rzek, mostów i innych budowli (ochrona bierna), tak aby zapewnić okresową retencję i bezpieczne przeprowadzenie przez Kotlinę Kłodzką fali powodziowej, której towarzyszy duża ilość materiału niesionego przez rzekę. Ponadto realizacja tych zadań przyniesie też znaczne korzyści w dolnym biegu rzeki. Cztery nowe suche zbiorniki, poprzez zwiększenie zdolności retencyjnej, spowodują redukcję szczytu fali powodziowej na dopływie do kaskady zbiorników Nysy Kłodzkiej położonych w jej środkowym biegu oraz obniżą kulminację fali przy przejściu przez miasta położone w dół rzeki, w tym również przez aglomerację Wrocławia. Nysa Kłodzka jest jednym głównych dopływów Odry powyżej Wrocławia. Komponent 2 realizowany będzie w obrębie Ziemi Kłodzkiej, która obejmuje górską i wyżynną część zlewni Nysy Kłodzkiej.
Komponent 3
Ochrona przeciwpowodziowa Górnej Wisły
Komponent 3 ma na celu ochronę aglomeracji Krakowa i terenów przemysłowych Nowej Huty, okolic Sandomierza i Tarnobrzega oraz wybranych miast na dopływach Wisły w zlewni rzek Sanu, Wisłoki, Dunajca i Raby. Prace obejmują:
- przebudowę i rozbudowę wałów wzdłuż Wisły, tak aby zmodernizować stare, w złym stanie technicznym wały,
- umocnienia i wzmocnienie brzegów rzek narzutem kamiennym,
- budowę suchych zbiorników i polderów w celu zwiększenia retencji,
- działania związane z regulacją rzek
- oraz dostosowanie istniejących obiektów hydrotechnicznych (jazów i stopni wodnych) do przepuszczenia większej ilości wód powodziowych.
W ramach Komponentu 3 przewidziane jest też dodatkowe wsparcie techniczne w przygotowaniu planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza i wyznaczeniu priorytetów inwestycyjnych dla Górnej Wisły, z wykorzystaniem metod zintegrowanego zarządzania gospodarką wodną przy planowaniu złożonych inwestycji obejmujących dużą powierzchnię zlewni.
Komponent 4
Wzmocnienie instytucjonalne i udoskonalenie prognozowania
Komponent 4 przewiduje ukierunkowane wsparcie działań mających na celu wzmocnienie zdolności instytucjonalnych w następujących obszarach:
- zwiększenie gotowości do działania w stanach zagrożenia powodzią wzdłuż głównych rzek i ich dopływów w południowej i zachodniej Polsce poprzez rozwój zdolności prognozowania zagrożeń i zdolności operacyjnych w zakresie gospodarowania wodami,
- wsparcie rozwoju metod i kompetencji koniecznych do przygotowania planów gospodarowania wodami na obszarze dorzecza i wyznaczania priorytetów inwestycyjnych, zgodnych z Ramową Dyrektywą Wodną i Dyrektywą Powodziową,
- monitoring oddziaływania,
- oraz komunikacja i wymiana informacji.
Pomoc w zakresie stosowania zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi i analiz scenariuszy planowanych inwestycji dla celów planowania i gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, wraz z wyznaczeniem priorytetów inwestycyjnych, skupiona będzie na takich rzekach jak Bóbr, Kwisa, Górna Wisła powyżej Krakowa (wraz z Krakowem), zlewnie Sanu, Raby, Wisłoki i Dunajca — kluczowych obszarach w dorzeczu, o skomplikowanej hydrologii i z różnymi opcjami inwestycyjnymi, które należy poddać analizie. Wsparcie monitorowania oddziaływań będzie mieć natomiast formę opracowania procedur i wytycznych dla prowadzenia badań w celu dokonania analiz skutków powodzi i wpływu ochrony przeciwpowodziowej, oraz zaangażowania obywateli. Pozwoli to rządowi lepiej wyznaczać przyszłe inwestycje i podejmować decyzje związane z efektywnością kosztową.
Komponent 5
Zarządzanie projektem i opracowania
Komponent 5 przewidziany jest na finansowanie działalności Biura Koordynacji Projektu (BKP), konsultantów wsparcia technicznego dla BKP i JRP, sprzętu i materiałów biurowych oraz kosztów operacyjnych. W ramach tego komponentu przewiduje się również przeprowadzenie badań mających na celu przygotowanie kolejnych inwestycji, a także opracowanie strategii komunikacyjnej opartej na tym Projekcie.
15,1 mlnTereny znajdujące się w bliskości proponowanych zadań i działań realizowany w ramach POPDOW zamieszkane są przez ok. 15,1 mln osób
5,2 mlnTo liczba osób bezpośrednio narażonych na powodzie. Mieszkają one na terenach zagrożonych zalaniem lub w bezpośrednim ich sąsiedztwie
122 000W strefach zagrożonych powodziami o prawdopodobieństwie wystąpienia raz na sto lat mieszka ok. 122 000 osób i osoby te odniosą korzyść z realizacji Projektu, otrzymując pełną ochronę fizyczną lub jej poprawę w stosunku do stanu istniejącego.
Bank Światowy i Bank Rozwoju Rady Europy
W strukturze instytucjonalnej wdrażania Projektu aktywnie uczestniczą międzynarodowe instytucje finansujące Projekt. Bank Światowy przy udziale przedstawicieli Banku Rozwoju Rady Europy monitoruje realizację zadań i wydatki w oparciu o sprawozdania, raporty i prowadzoną korespondencję. Cyklicznie przeprowadza też wizyty kontrolujące postęp i stopień wdrażania Projektu (1 do 2 w roku). W trakcie takich misji uczestniczy w spotkaniach z osobami i instytucjami odpowiedzialnymi za nadzór, koordynację, realizację i wdrażanie Projektu, dokonuje oceny postępu i wskazuje zalecenia, które mają usprawnić cały ten proces. Zgodnie z warunkami Umowy pożyczki Bank opiniuje m.in. przygotowywaną dokumentację przetargową, procedurę i rozstrzygnięcia postępowań w celu udzielenia zamówień oraz warunki zawieranych umów. Dotyczy to postępowań, w których zgodnie z warunkami Umowy wymagany jest przegląd na zasadach „pre review”.
Komitet Sterujący Projektu (KSP)
Rolą Komitetu Sterującego Projektu jest zapewnienie ukierunkowania, doradztwa i koordynacji działań w ramach Projektu na najwyższych szczeblach rządowych, w tym na poziomie międzyministerialnym. Będzie dokonywać też przeglądów całościowego wdrażania Projektu i rozwiązywać kluczowe problemy związane z jego realizacją i finansowaniem. W skład KSP wchodzą:
- Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji (Współprzewodniczący Komitetu Sterującego),
- Minister Infrastruktury (Współprzewodniczący Komitetu Sterującego),
- Minister Finansów,
- Minister Funduszy i Polityki Regionalnej,
- Minister Klimatu i Środowiska,
- Prezes Wód Polskich (PGW WP),
- Dyrektor Projektu (BKP),
- Wojewodowie województw, w których wdrażany jest Projekt
- oraz Dyrektor Departamentu Ochrony Ludności i Zarządzania Kryzysowego w MSWiA jako sekretarz KSP.
Komitet Sterujący obraduje na posiedzeniach, a w przypadkach niecierpiących zwłoki w trybie obiegowym (korespondencyjnym). Trybem obiegowym zarządza Współprzewodniczący Komitetu Sterującego – Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. Komitet Sterujący Projektu będzie organizował swoje posiedzenia w zależności od potrzeb, nie rzadziej jednak niż raz na pół roku. Pracami Komitetu Sterującego kieruje Prezydium, którego decyzje są wiążące dla realizacji Projektu.
Komitet Roboczy Projektu (KRP)
Na poziomie operacyjnym, pracę Komitetu Sterującego Projektu wspiera Komitet Roboczy Projektu. Jego członkami są:
- przedstawiciel Ministerstwa Infrastruktury,
- przedstawiciel Ministerstwa Finansów,
- przedstawiciel Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej,
- przedstawiciel Ministerstwa Klimatu i Środowiska,
- Prezes PGW WP,
- Dyrektor Projektu (BKP),
- przedstawiciele NFOŚiGW i CUPT,
- oraz Dyrektor Departamentu Ochrony Ludności i Zarządzania Kryzysowego w MSWiA, jako Przewodniczący Komitetu.
Komitet Roboczy Projektu jest ciałem doradczym dla Komitetu Sterującego Projektu Przygotowuje opinie i rekomendacje przedstawiane Komitetowi Sterującemu. Komitet Roboczy będzie organizował swoje posiedzenia nie rzadziej jednak niż raz na kwartał.
Biuro Koordynacji Projektu (BKP OPDOW)
Biuro Koordynacji Projektu jest wyodrębnioną jednostka organizacyjna utworzoną dla bieżącej koordynacji wdrażania Projektu ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry i Wisły.
Jednostki Wdrażania Projektu / Jednostki Realizacji Projektu
Kluczowe znaczenie dla realizacji zadań Projektu mają Jednostki Wdrażania Projektu. W ramach swoich statutowych zadań lub w ramach zawartych porozumień realizują określony zakres Projektu (Komponent, Podkomponent lub ich część). Do 31 grudnia 2017 r. za te zadania odpowiadały:
- Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu,
- Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie,
- Zachodniopomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Szczecinie,
- Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze,
- Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie,
- Podkarpacki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Rzeszowie,
- Świętokrzyski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Kielcach,
- Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy,
- Biuro Koordynacji Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry i Wisły (BKP OPDOW).
1 stycznia 2018 r., na podstawie przepisów ustawy Prawo Wodne z dnia 20 lipca 2017 r. (Dz.U. poz. 1566), zostało utworzone Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (PGW WP). Wody Polskie odpowiadają za wszystkie zadania Skarbu Państwa w zakresie gospodarowania wodami. Obecnie Jednostkami Wdrażania Projektu są:
- PGW WP Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie (kontynuuje zadania ŚZMiUW i MZMiUW),
- PGW WP Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Rzeszowie (kontynuuje zadania PZMiUW),
- PGW WP Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu (kontynuuje zadania RZGW we Wrocławiu i LZMiUW),
- PGW WP Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie (kontynuuje zadania RZGW w Szczecinie i ZZMiUW).
Nadal też Jednostkami Wdrażania Projektu pozostaje Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie oraz Biuro Koordynacji Projektu OPDOW.
Międzynarodowy Panel ekspertów ds. bezpieczeństwa zapór
Zgodnie z polityką operacyjną Banku Światowego OP 4.37 (Safety of Dams) projektowanie i budowa zapór, które jest elementem projektu finansowego przez Bank Światowy wymaga nadzoru ze strony niezależnych i doświadczonych specjalistów. Pożyczkobiorca jest zobowiązany do powołania takiego zespołu ekspertów. Międzynarodowy Panel ekspertów został utworzony w 2011 r. przez BKP OPDO dla Projektu OPDO. Do jego zadań należy doradzanie w sprawach istotnych dla bezpieczeństwa suchego zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz i dużych robót z zakresu infrastruktury hydrotechnicznej realizowanych w ramach Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry. Jego rolą jest też przegląd założeń projektowych, projektów technicznych, materiałów przetargowych, instrukcji eksploatacyjnych, udział w spotkaniach na terenie budowy, przygotowywanie rekomendacji itp. Panel uczestniczył zarówno w fazie projektowania i przygotowania budowy zbiornika Racibórz, jak również w trakcie jej realizacji. w ramach Projektu ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry i Wisły zadania Panelu powołanego na potrzeby POPDO zostały rozszerzone o zadania inwestycyjne Projektu ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry i Wisły, ze szczególnym uwzględnieniem zaplanowanych do budowy zbiorników.
Konsultant Wsparcia Technicznego
Wykonawcy
