Wody Polskie w ramach POPDOW zwiększają ochronę przeciwpowodziową Ziemi Kłodzkiej, a działania są podzielone na kilka etapów. Obecnie budowane są 4 poldery przeciwpowodziowe, których zadaniem jest redukcja fali wezbraniowej na Bystrzycy Dusznickiej oraz na Nysie Kłodzkiej. Jednocześnie, z początkiem przyszłego roku, mają ruszyć prace związane z modernizacją istniejącej infrastruktury w dziewięciu miejscowościach Kotliny Kłodzkiej. Celem jest zmniejszenie strat powodziowych w bezpośrednim sąsiedztwie brzegów rzek.
Kotlina Kłodzka jest jedną z najatrakcyjniejszych w Polsce krain pod względem walorów uzdrowiskowych, krajobrazowych i znajdujących się na jej terenie zabytków, ale ten region jest również bardzo cenny przyrodniczo. Tereny objęte modernizacją infrastruktury przeciwpowodziowej mają charakterystyczną bardzo gęstą zabudowę, dlatego podtopienia i powodzie powodują znaczące straty materialne, jak również stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia mieszkańców.
Przeprowadzenie prac modernizacyjnych infrastruktury przeciwpowodziowej w Międzylesiu, Długopolu-Zdroju, Bystrzycy Kłodzkiej, Kłodzku, Stroniu Śląskim, Dusznikach-Zdroju, Szczytnej oraz Polanicy-Zdroju jest konieczne, dla usprawnienia przepływu wód powodziowych, które najczęściej występują w tym rejonie. Powodzie w zlewniach górskich na obszarze Ziemi Kłodzkiej mają gwałtowny przebieg. Szybki spływ wód opadowych ze stromych stoków górskich, a następnie ich odpływ poprzez potoki i rzeki górskie powoduje, że woda przemieszcza się z prędkością 5 m/s. Porywa ogromne ilości rumoszu skalnego, podmywa drzewa, wywołuje lokalne osuwiska brzegowe, dewastuje mury brzegowe i przyczółki mostowe. Dlatego tak ważne jest odtworzeniu funkcjonalności istniejącej zabudowy w bezpośrednim sąsiedztwie brzegów rzek oraz uzupełnienie jej o nowe elementy. Są to działania z zakresu ochrony biernej, która zapewnia bezpieczny spływ wód w przypadku wezbrań zbliżonych przepływu o prawdopodobieństwie przewyższenia p=10% (raz na 10 lat), najczęściej występujących w tym regionie.
W ramach zaplanowanego etapu ochrony biernej mają być prowadzone prace polegające na budowie, przebudowie i odtworzeniu istniejących budowli regulacyjnych wraz z obiektami związanymi z nimi technicznie. W związku z tym inwestycje będą obejmować szereg działań, m. in.:
- prace związane z murami brzegowymi, w tym działania mające na celu poprawę stanu technicznego istniejących murów lub budowa nowych, przystosowanie ich do przechodzenia wyższych fal powodziowych, a tym samym zwiększenie obszaru chronionego przed zalaniem,
- udrożnienie koryt poprzez usunięcie odsypisk, w celu zwiększenia ich przepustowości,
- umocnienie skarp koryt polegające na profilowaniu brzegów i umocnieniu ich narzutem kamiennym,
- remont oraz modernizację wałów przeciwpowodziowych w celu odtworzenia ich stanu pierwotnego,
- prace związane z obiektami mostowymi i kładkami, w tym udrożnienie świateł mostów
w wybranych miastach, - remont umocnień brzegowych,
- kształtowanie odcinków ujściowych poprzez wyrównywanie skarp i dna koryta,
- budowę drenaży odwadniających mury brzegowe,
- przebudowę progów piętrzących na bystrza kamienne oraz budowę przepławek i kanałów migracyjnych, co zapewni ciągłość ichtiologiczną,
- przebudowę jazów oraz budowę kanału ulgi,
- budowę zapór przeciwrumowiskowych.
Obecnie trwają procedury dotyczące uzgodnień wodnoprawnych, wykonywana jest dokumentacja geologiczno-inżynierska, końcowy projekt budowlany oraz opracowywane są dokumenty przetargowe. Modernizacja ma ruszyć wiosną 2022 r. i zakończyć się w 2023 r. Wszystkie zadania będą realizowanie jednocześnie, zarówno w procedurze przetargowej, jaki realizacyjnej.
Ochrona własności prywatnej
Plan ochrony biernej Kotliny Kłodzkiej zakłada optymalne działania, jakie można podjąć dla zabezpieczenia przeciwpowodziowego na terenach zurbanizowanych regionu. Obszar realizacji projektu w dolinie Nysy Kłodzkiej, Białej Lądeckiej, Bystrzycy Dusznickiej cechuje się bowiem zwartą zabudową mieszkalną, gospodarczą, komunikacyjną i uzdrowiskową usytuowaną głównie wzdłuż rzek. Na etapie prac projektowych do absolutnego minimum ograniczona została ingerencja we własność prywatną.
Prace nie będą wiązały się z wysiedleniami (tj. opuszczeniem miejsca zamieszkania). W niektórych miejscowościach, ze względu na ciasną zabudowę oraz specyfikę remontowanych obiektów, część prac będzie wykonywana w warunkach czasowego (lub trwałego) zajęcia terenów prywatnych zlokalizowanych bezpośrednio przy rzekach, na potrzeby realizacji robót. W takich przypadkach wszystkim właścicielom nieruchomości z tego tytułu będą przysługiwały odszkodowania.Zasady dokonywania zajęć czasowych bądź trwałych będą zawsze indywidulanie konsultowane
bezpośrednio z właścicielami nieruchomości, zarówno podczas prowadzonych badań socjoekonomicznych, bezpośrednich rozmów (z zachowaniem procedur bezpieczeństwa w związku z zagrożeniem epidemicznym) oraz konsultacji społecznych.
Dla wszystkich zadań inwestycyjnych zostaną opracowane specjalne Plany Pozyskania Nieruchomości, które szczegółowo określą powyższe działania, tak aby w możliwym maksymalnym stopniu uniknąć zajęć terenów prywatnych, a tam gdzie nie będzie to możliwe, określić sposoby działań, zapewniających niezbędną kompensację negatywnych socjoekonomicznych skutków realizacji danego kontraktu, w tym ewentualnego zajęcia nieruchomości. Dokumenty te zostaną opracowane w ramach specjalnie w tym celu zorganizowanych konsultacji społecznych.
Dodatkowe korzyści dla mieszkańców
Projekt ochrony biernej Kotliny Kłodzkiej poddany był konsultacjom społecznym pod koniec 2019 roku. Zgłoszono wówczas łącznie ponad 140 propozycji dodatkowych rozwiązań uwzględniających potrzeby lokalnych społeczności, jak również wynikających z unikalnego charakteru miejscowości tego regionu. Część propozycji będzie zrealizowana. Wśród nich znajduje się m.in. budowa kanału ulgi wraz z budową mostu zapewniającego dojazd do budynków Muzeum Papiernictwa, budowa wału przeciwpowodziowego zabezpieczającego komunalną oczyszczalnię ścieków w Polanicy-Zdroju, zapory przeciwrumowiskowe na Bystrzycy Dusznickiej w celu zabezpieczenia Dusznik-Zdroju i Polanicy-Zdroju, profilowanie terenu pod plażę w Bystrzycy Kłodzkiej oraz budowa schodów do rzeki w Kłodzku, wraz z zagospodarowaniem terenów nadbrzeżnych na potrzeby ścieżek dydaktycznych.
Jednocześnie Wody Polskie pracują nad kolejnym etapem inwestycji przeciwpowodziowych w Kotlinie Kłodzkiej, obejmujących tereny niezurbanizowane. Ze względu na swoją specyfikę, teren ten należy do najbardziej zagrożonych powodzią, dlatego konieczna jest kontynuacja działań dla zwiększenia ochrony przeciwpowodziowej blisko 160 tys. mieszkańców Kotliny Kłodzkiej, jak również dla ochrony zabytków, infrastruktury oraz unikalnych siedlisk fauny i flory tego terenu. Dlatego też w maju tego roku przewidziane są konsultacje społeczne dotyczące aktualizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym.
Działania pro-przyrodnicze
Przy projektowaniu niezbędnych inwestycji uwzględniono nie tylko aspekty krajobrazowo-rekreacyjne Kotliny Kłodzkiej, jak ścieżka dydaktyczna w Kłodzku, profilowanie terenu pod plażę w Bystrzycy Kłodzkiej, remont ujęcia wody po dawnej hucie szkła w Stroniu Śląskim, przeciwpożarowe ujęcie wody na Kamiennym Potoku w Szczytnej. Zastosowane będą również rozwiązania pro-środowiskowe, takie jak bystrza, kanały migracyjne ryb, przepławki przy jazach. Ich projektowanie bazuje na symulacji naturalnych charakterystyk strumienia i na użyciu naturalnych materiałów, takich jak faszyna (rodzaj wikliny), narzut kamienny i kamień naturalny, co zapewni odpowiednie warunki migracyjne dla wielu gatunków ryb oraz innych organizmów wodnych.
Realizacja kontraktów będzie wykonywana z najwyższą dbałością o środowisko przyrodnicze w celu zagwarantowania skutecznej ochrony klimatu, fauny i flory, wód powierzchniowych i gruntowych oraz gleby i gruntów. Zgodnie z wymogami prawodawstwa krajowego Wody Polskie uzyskały wszystkie decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach (tzw. decyzje środowiskowe) i w ramach postępowania w sprawie ich wydania, opracowano raporty o oddziaływaniu na środowisko. Dodatkowo ze względu na to, że inwestycje będę współfinansowane przez Bank Światowy, uwarunkowania ich realizacji w zakresie ochrony środowiska muszą być również zgodne z Politykami Operacyjnymi (Operational Policies) w zakresie ochrony środowiska. To oznacza, że dla każdego z kontraktów zostaną opracowane Plany Zarządzania Środowiskiem (PZŚ). Plany te, to precyzyjnie rozpisane dyspozycje dla uczestników procesu inwestycyjnego, w jaki sposób i z jakiego powodu powinny być prowadzone roboty, aby ich zakres został wykonany w zgodzie z obowiązującymi decyzjami administracyjnymi i Politykami Operacyjnymi Banku. Celem dokumentacji PZŚ jest bardzo jasne wskazanie niebezpieczeństw i ryzyk środowiskowych, które mogą wystąpić podczas realizacji kontraktu oraz działań, które mają łagodzić skutki ewentualnych niekorzystnych zmian środowiskowych powodowanych tymi robotami.
Wymienione raporty potwierdziły również, że realizacja kontraktów nie spowoduje trwałych zmiany w krajobrazie, a jej efekt będzie miał pozytywny wpływ na walory krajobrazowe oraz warunki biologiczne i hydromorfologiczne, poprzez przekształcenie progów i jazów na bystrza. Oddziaływania będą okresowe i związane z obecnością zaplecza budowy, dróg technologicznych, sprzętu i maszyn potrzebnych do przeprowadzenia prac, a także tymczasowych miejsc składowania materiałów powstających podczas prac rozbiórkowych i usuwania materiału zdeponowanego w obrębie koryta.
Z uwagi na to, że na terenach objętych inwestycją występują gatunki chronione fauny i flory, prace modernizacyjne będą prowadzone pod bieżącym nadzorem przyrodniczym specjalistów m. in.: botanika – fitosocjologa (siedliska przyrodnicze i chronione gatunki roślin, w tym mszaki), dendrologa (zasady pielęgnacji i zabezpieczania drzew), entomologa (chronione gatunki bezkręgowców, makrozoobentos), ichtiologa (ryby i minogi), herpetologa (płazy i gady), ornitologa (ptaki), chiropterologa (nietoperze) oraz teriologa (ssaki inne niż nietoperze).
W ramach tych działań wykonane zostaną również działania kompensujące. Inwestor m. in. odtworzy miejsca gniazdowania pliszki górskiej, pluszcza i popielicy poprzez rozwieszenie budek lęgowych, a we współpracy z ekspertem ichtiologiem przeprowadzone zostanie również zarybianie pstrągiem potokowym. Do zarybiania zostanie wykorzystany materiał zarybieniowy pochodzący ze zlewni Nysy Kłodzkiej, a wielkość zarybień uzależniona będzie od oceny realnych strat w populacji gatunku oraz ilości materiału zarybieniowego wprowadzanego przez użytkownika rybackiego.
Inwestycje dotyczące ochrony przed powodzią Kotliny Kłodzkiej zostaną zrealizowane w ramach Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły #POPDOW, który jest realizowany przy pomocy międzynarodowych instytucji finansowych, w tym Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (nazywanego również Bankiem Światowym) oraz Banku Rozwoju Rady Europy, jak również przy wsparciu środków z Funduszu Spójności oraz budżetu państwa.
Planowany koszt wszystkich zadań wyniesie ok. 178,4 mln zł.
Zobacz również:
