Komponent 3 - Ochrona przed powodzią Górnej Wisły
Komponent 3 ma na celu ochronę aglomeracji Krakowa i terenów przemysłowych Nowej Huty, okolic Sandomierza i Tarnobrzega oraz wybranych miast na dopływach Wisły w zlewni rzek Sanu, Wisłoki, Dunajca.
Zadania inwestycyjne obejmują:
- przebudowę i rozbudowę wałów wzdłuż Wisły
- mocnienie i wzmocnienie brzegów rzek narzutem kamiennym
- budowę suchych zbiorników i polderów w celu zwiększenia retencji
- działania związane z regulacją rzek
- dostosowanie istniejących obiektów hydrotechnicznych (jazów i stopni wodnych) do przepuszczenia większej ilości wód powodziowych.
W ramach Projektu OPDOW przewidziane jest też dodatkowe wsparcie techniczne w przygotowaniu planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza i wyznaczeniu priorytetów inwestycyjnych dla Górnej Wisły, z wykorzystaniem metod zintegrowanego zarządzania gospodarką wodną przy planowaniu złożonych inwestycji obejmujących dużą powierzchnię zlewni.
Planowane działania inwestycyjne obejmują następujące Podkomponenty, będące jednocześnie szczegółowymi celami Komponentu 3:
3.A – Ochrona przed powodzią Krakowa i Wieliczki
Dla osiągnięcia skuteczności w działaniach ochronnych w aglomeracji krakowskiej niezbędne jest utrzymanie najniższych możliwych stanów wielkiej wody w obrębie tego miasta. Wymaga to budowy odpowiednich zabezpieczeń w mieście i na obszarze zlewni zasilających oraz w dolinie Wisły powyżej Krakowa. Podkomponent obejmie przebudowę wałów przeciwpowodziowych rzeki Wisły w Krakowie na łącznej długości 21 km w trzech odcinkach. Dla ochrony części Krakowa i Wieliczki, w ramach realizacji tego podkomponentu zaplanowano również budowę czterech suchych zbiorników przeciwpowodziowych wraz z niezbędnymi działaniami stabilizacji koryta rzeki Serafy i Malinówki, dla których odbiornikiem jest Wisła, wraz z modernizacją istniejących obwałowań i odcinkową budową uzupełniających wałów przeciwpowodziowych.
3.B – Ochrona przed powodzią Sandomierza i Tarnobrzegu
Kotlina Sandomierska stanowi węzeł Wisły i ujść kilku znaczących dopływów, w tym największego karpackiego dopływu Wisły – Sanu. Powódź z 2010 roku (największa w historii tego regionu) spowodowała zalanie znacznej części miasta Sandomierz i szkody materialne wielkich rozmiarów. W ramach Podkomponentu przewiduje się dokonanie modernizacji systemu wałów przeciwpowodziowych Wisły i jej dopływów w zasięgu cofki Wisły wraz konieczną modernizacją systemu przepompowni chroniących tereny zawala w czasie spływu wielkich wód.
3.D - Bierna i czynna ochrona w zlewni Sanu
Istniejące obiekty przeciwpowodziowe nie gwarantują pełnej ochrony przeciwpowodziowej na terenie zlewni Sanu wraz z Wisłokiem, przez co każdego roku generowane są straty. Jako uzupełnienie istniejącej ochrony przeciwpowodziowej wstępnie zaplanowano tu budowę suchych zbiorników. Poza zbiornikami zaplanowano budowę wałów na dopływach Sanu oraz na samym Sanie. Duże zagrożenie powodziowe związane jest również z dolinami Wisłoki (np. w obrębie Dębicy i Jasła) oraz Dunajca. W zlewniach tych rzek planowane są głównie takie kategorie działań jak: budowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych, budowa suchych zbiorników (lub polderów), a także w mniejszym zakresie – prace regulacyjne w dolinach rzek.
Na obszarze Górnej Wisły, gdzie wdrażany będzie Komponent 3 Projektu, inwestycje realizowane będą w obrębie cieków o zróżnicowanych parametrach przepływu i ukształtowaniu zlewni. W górnej części dorzecza Wisły cieki mają górski i podgórski charakter, przepływają w granicach wąskich dolin, z dużą prędkością przepływu, a koryto budowane jest głównie przez grubszy materiały, taki jak głazy czy żwir. W pobliżu stolicy regionu – Krakowa, Wisła zaczyna płynąć szerszą doliną i klasyfikowana jest już jako rzeka nizinna piaszczysto-gliniasta. Poniżej Krakowa, w pobliżu Sandomierza, gdzie planowane są kolejne działania w ramach Projektu, dolina rzeki staje się rozległa, a Wisła określana jest już jako wielka rzeka nizinna.
Na odcinku, gdzie Wisła jest rzeką nizinną, szerokiemu korytu rzeki towarzyszą dodatkowe struktury rzeczne, takie jak boczne ramiona, odnogi, starorzecza oraz inne struktury o wysokiej bioróżnorodności. W regionie, gdzie realizowane będą zadania inwestycyjne, cieki zachowały swoje wysokie walory przyrodnicze (utworzono tu wiele obszarów chronionych obejmujących różne działania ochronne).
